Sapanca’da ticaretin dengesi değişiyor!

Meyvecilik, otoban, villalaşma, deprem, dış mekan süs bitkiciliği, hızlı tren derken bu dönemlerde turizmle birlikte körfez ülke vatandaşlarının artan ilgisi karşısında Sapanca’da ticaret dengesi belirgin bir şekilde değişmeye başladı. Yerel esnaf her geçen gün kan kaybetmeye devam ediyor. Turizm sezonunun hareketliği olduğu aylarda lokal birkaç bölgenin dışında yerel esnaf siftahsız dükkan kapatıyor. Çarşı merkezinin estetiği ve çekici bir yanı olmadığı için yeme içme konaklama tesislerine gelen ziyaretçilerin hiç biri merkeze çıkmıyor. Restoranlarda, otellerde ve sahil kenarlarında hınca hınç insan dolaşırken yerel esnafın çoğunlukla bulunduğu yerlerde in cin top oynuyor. Turizm şirketleri günü birlik turlarında araçlarını genellikle anlaşmalı oldukları firmaların önünde durduruyorlar. Şehit Cevdet Koç Caddesi’nde şu günlerde lokumculuk trend meslek. Tur şirketleriyle geçmiş yıllarda farklı bölgelerde çalışmış şahıslar bu cadde üzerinde yüksek montanlı kiralar ödeyerek dükkan tutuyorlar. Caddenin büyük bölümü lokum pişmaniye bal tabelalarıyla doldu. Koca koca otobüsler anayolun sıfırına araçları park ediyorlar, yaya kaldırımlarını kapatıyorlar ve trafiği tehlikeye atıyorlar. Çünkü o güzargâh hiçbir zaman bu tarz işletmeler için tasarlanmamıştı. Çoğunun adam akıllı park alanı yok. Dükkanlarda çalışanların büyük kısmı ise mülteci. İçeri girdiğinizde türk hatta yerli halktan kimse görmeniz neredeyse imkansız. Bu dükkanların çalıştıkları tur şirketlerine yüksek komisyonlar ödedikleri söyleniyor. Kazan kazan modeli.  Kaldı ki bireysel olarakta tercümanlar vitolarda  taşıdıkları misafirlerini bu dükkanlardan birine soktuklarında toplam alışverişin % 35’i kadar komisyon aldıklarını hiç çekinmeden dile getiriyorlar. Yavaş yavaş değişen dengede ilçemizde Iraklı, Suriyeli, Yemenli, Cezayirli, Suudi menşeli işletmelerimiz artmaya başladı.

Yeme içme konaklama, rent a car, yolcu transferi, emlak, inşaat, tadilat, müteahhitlik firmaları, site yönetimi, gıda sektöründe boy göstermeye başladılar. Tercümanlar yerli esnaftan vitolarla taşıdıkları müşterilerinin alış veriş yapmaları halinde komisyon istiyorlar. Halbuki dil bilmesinin dışında başka hiçbir etkinlikleri yok. Çoğu esnafımızda çat pat İngilizce konuşabiliyor artık. Fakat müşteriyle esnafın diyaloga girmesine mani olmak onların en büyük hünerleri. Emlak satışlarında akla izana gelmeyecek paralar kazanıyorlar. İlçe halkıda,  esnafıda boyun eğmiş olanı biteni seyrediyor. İlçemizde gidişatın pek iç açıcı olmadığını görmelerine rağmen işlerinin tıkırlığından olayları görmezden gelen kesimlerinde olduğunu söyleyebiliriz. Yabancı işletmelerin en büyük özellikleri ise yurt dışından Sapanca’ya gelen turistlerle  bir şekilde temas kurdukları anda o müşterinin etinden, sütünden ve yününden tam kapasitede faydalanmanın hesaplarını başarılı şekilde yapıyor olmaları. Turist bu işletmelere ait konaklama tesislerinde konaklıyor, yeme içmesini aynı yerde yapıyor, dışarıya çıkmak istediğinde arcı o işletmeden temin ediyor. Şayet Sapanca’yı beğenirse o işletmenin emlak bölümüyle irtibata geçiriliyor. Arsayı ya da konutu satın aldığında tekrar o işletme ona rehberlik ediyor. Kendi bünyelerinde müşterisine sunamayacağı bir ürün varsa dışarıdan temin yoluna gidiyorlar  fakat götürdükleri yerden müşteriden habersiz toplam alışveriş üzerinden komisyon talep ediyorlar. Yani müşterinin çemberin içerisinden çıkmasına müsaade etmiyorlar.

Körfez ülke vatandaşlarının akın ettiği ilk yıllarda ki ekonomik bahar Sapanca’da şu günlerde ciddi derecede azalmış durumda. Aslında yatırım yapmadıklarından değil! İlçe halkının bundan nasiplenememesinden. Aynı dili konuşan işletmeler tüm parsayı toplamanın derdindeler. Şuanda Sapanca merkezinde yabancı işletmelere pek rastlamıyoruz. Sanırım onlarda farkındalar merkezde bir ticari hareketliliğin olmadığından. Mehter caddesinde kısmen yabancı işletmelerin varlığından söz edebiliriz. Gelecek yıllarda da körfez ülke vatandaşlarının akınının devam edeceğini düşünürsek, ilçemizde ki yabancı işletmelerin sayısının artacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. Alan büyümediğine göre mevcutta bir değişiklik kaçınılmaz olacak. Yabancı işletme sayısı artarken yerel esnafın sayısı azalacak. Günden güne a’dan z’ye her sektöre el atacaklar. Yerel işletmelerin bu firmalarla rekabet etme şansı tamamen ortadan kalkacak. Amelesinden kahyasına, ustasından şefine kadar kendi milletlerinden olan vatandaşlarını çok ucuz paralara çalıştırmakta üstelik oldukça mahirler. Özellikle Suriye vatandaşları bu tarz işletmelerde yoğunlukta.  
İlçemizde bu gidişatın varacağı noktayı ön görebilen bir kurum var mı! Sanmıyorum. Ticaret dengelerinin değişmemesi için çaba sarf eden bir oluşum var mı? Pek düşünmüyorum. Bilinçlendirici çalışmalar yapabilecek bir STK var mı? Zannetmiyorum. Direkt olarak yok demiyorum çünkü hala olabileceği konusunda iyimserim. İlçede elini kolunu sallayarak her önüne gelen yabancı menşeli firmanın müteşebbis olması zorlaştırılmalı! Kontrol altında tutulmalı. Sapanca’nın içerisinde ticari olarak yenilebilecek bir pasta var ise bunun büyük çoğunluğundan ilçe insanı nasiplenebilmeli. Aksi takdirde kökler yavaş yavaş dağılmaya ve birbirinden kopmaya başlayacak. Pahalılaşan ekonomiye ayak uyduramayan yerel halk ağırdan ağırdan göçe başlayacak. Kapitalizm gölgesini satamayacağı ağacı keser sözü bize ibret vesikası olacak. Umarım ele aldığım konunun önemini herkes ciddiye alır, şimdi bir kez daha düşünür. Nereye gidiyoruz? Sonra ki ah vahlar bir şey ifade etmez. Sağlıcakla kalın.